Either you run the day or the day runs you
Η αυτοπεποίθηση είναι κάτι που πολλοί άνθρωποι νιώθουν ότι τους λείπει. Είναι ένα χαρακτηριστικό, ωστόσο, που οι περισσότεροι θα ήθελαν να έχουν και σίγουρα θαυμάζουν στους άλλους ανθρώπους. Η αυτοπεποίθηση είναι, κατά βάση, κάτι που καλλιεργείται. Μεγάλη ευθύνη για το αν θα έχουμε αυτοπεποίθηση ως ενήλικες, παίζουν οι γονείς μας και ο τρόπος που μας διαπαιδαγωγούν. Συγκεκριμένα, γονείς που μας εμπιστεύονται ως παιδιά, που δίνουν τη δυνατότητα στο παιδί να παίρνει πρωτοβουλίες, που δεν το φοβίζουν με διάφορα πράγματα, που εμπιστεύονται την κρίση του και το βοηθούν να θέσει στόχους στη ζωή του, συνήθως δημιουργούν ενήλικες που πιστεύουν στον εαυτό τους και στις δυνατότητες τους. Αντίθετα, γονείς που είναι υπερπροστατευτικοί, γεμίζουν το παιδί με φόβους, δεν εμπιστεύονται το μυαλό και τις δυνατότητες του, του μιλάνε υποτιμητικά, δεν το αφήνουν να παίρνει πρωτοβουλίες, το κριτικάρουν, ή είναι αδιάφοροι, συνήθως δημιουργούν ενήλικες που είναι ανασφαλείς, εξαρτώμενοι, και φοβισμένοι.
Μια μεγάλη διαφορά μεταξύ ενός ατόμου με αυτοπεποίθηση και ενός ατόμου που δεν πιστεύει στον εαυτό του είναι ο φόβος. Οι άνθρωποι με αυτοπεποίθηση φοβούνται λιγότερο. Προφανώς, και ο κάθε άνθρωπος έχει πράγματα που τον φοβίζουν και τις δικές του αδυναμίες, ωστόσο είναι σημαντικό το πώς διαχειρίζεται ο καθένας τους φόβους του. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι φοβούνται τα αεροπλάνα. Παρόλο που οι στατιστικές λένε πως είναι το ασφαλέστερο μεταφορικό μέσο, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να πανικοβάλλονται στην ιδέα του ύψους, της μη δυνατότητας διαφυγής και της απουσίας ελέγχου του μέσου. Η ουσία του φόβου όμως είναι ακριβώς αυτή: πώς θα διαχειριστεί κάποιος το φόβο του για το αεροπλάνο; Υπάρχουν 2 περιπτώσεις: α) να μην ταξιδέψεις με αεροπλάνο, ώστε να μην εκθέσεις τον εαυτό σου σ’ αυτό που φοβάσαι και να μην αγχωθείς ή β) να ταξιδέψεις με αεροπλάνο αψηφώντας το φόβο σου. Οι άνθρωποι που θα διαλέξουν ευκολότερα την β επιλογή είναι άνθρωποι που θέλουν να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους. Οι φόβοι φεύγουν σιγά σιγά όταν τους αντιμετωπίζουμε κατάματα. Αυτό σημαίνει πως όσες περισσότερες φορές κάποιος που φοβάται τα αεροπλάνα, εν τέλει επιλέξει να ταξιδέψει με αεροπλάνο, τότε τόσο λιγότερο θα φοβάται το αεροπλάνο στο μέλλον. Η αυτοπεποίθηση λοιπόν χτίζεται μέσα απ’ τη μείωση των φόβων μας. Όταν νιώθουμε ότι έχουμε νικήσει έναν φόβο μας, είμαστε πιο δυνατοί απ’ αυτόν, οπότε και αυξάνουμε την πίστη μας στον εαυτό μας.
Ένας άλλος παράγοντας που είναι επίσης ανασταλτικός παράγοντας για να αποκτήσει ένα άτομο αυτοπεποίθηση είναι το συναίσθημα. Το να νιώθει κάποιος βαθιά συναισθήματα είναι κάτι πολύ όμορφο, παρόλα αυτά όταν λαμβάνουμε αποφάσεις για τη ζωή μας με βάση το συναίσθημα τότε μπορεί να πέσουμε
στην παγίδα του φόβου, όπως προαναφέρθηκε. Να μην επιλέξουμε δηλαδή έναν δρόμο στη ζωή μας, ακριβώς επειδή θα μας φανεί πολύ δύσκολος, και άρα να ενεργήσουμε με βάση το συναίσθημα του φόβου μας, και να αποφύγουμε να πάρουμε αυτόν το δρόμο. Το συναίσθημα μπορεί επίσης να λειτουργήσει ανασταλτικά γιατί δε βοηθάει στην εκλογίκευση των γεγονότων. Στο παράδειγμα με το αεροπλάνο όταν ένας άνθρωπος φοβάται το συναίσθημα του είναι σαφές. Εάν το συναίσθημα του είναι τόσο έντονο που δεν τον βοηθάει να εκλογικεύσει την κατάσταση, δηλαδή να σκεφτεί: 1) το αεροπλάνο είναι το ασφαλέστερο μεταφορικό μέσο, 2) καθημερινά πετάνε πάρα πολλά αεροπλάνα στον κόσμο κι όμως αυτά που έχουν πέσει, συγκριτικά με το πόσες πτήσεις γίνονται καθημερινά, είναι ελάχιστα, 3) το αυτοκίνητο είναι ένα μέσο πολύ πιο επικίνδυνο, καθότι γίνονται άπειρα τροχαία ατυχήματα ή και δυστυχήματα καθημερινά, 4) ίσως κι εμείς οι ίδιοι να έχουμε τρακάρει κάποια στιγμή με το αυτοκίνητο μας, 5) υπάρχουν μερικά μέρη τα οποία δεν είναι προσβάσιμα με κανένα άλλο μέσο πλην του αεροπλάνου, τι θα κάνουμε λοιπόν; Δεν θα τα δούμε ποτέ από φόβο μην μπούμε στο αεροπλάνο;
Τέτοιες εκλογικεύσεις μπορεί να κάνει ο οποιοσδήποτε άνθρωπος είναι εν ηρεμία και ψύχραιμος. Όταν όμως έχει καταβληθεί απ’ το συναίσθημα του φόβου και του πανικού μπορεί να αδυνατεί να σκεφτεί καθαρά. Ένας άνθρωπος με αυτοπεποίθηση είναι πιθανότερο να μπορέσει να εκλογικεύσει τα γεγονότα και να ενεργήσει με βάση τη λογική και όχι το συναίσθημα. Αυτό δε σημαίνει ότι δε θα νιώθει φόβο λόγου χάρη όταν θα μπει στο αεροπλάνο. Αυτό σημαίνει ότι ο φόβος του για το αεροπλάνο δεν θα καταστεί εμπόδιο για να κάνει π.χ. το ταξίδι που λαχταρούσε.
Πολύς κόσμος σκέφτεται συχνά αν θα τα καταφέρει. Φοβάται για τον εαυτό του και δεν έχει πίστη στις δυνατότητες του. Αρκετός κόσμος που δεν έχει ιδιαίτερη αυτοπεποίθηση κάνει το λάθος να συγκρίνεται με άλλους. Αντί να εστιάσει την προσοχή του στις δικές του ικανότητες και στο τι είναι ικανός να κάνει, σκέφτεται τι κάνουν οι άλλοι, τι έχουν καταφέρει, εάν είναι καλύτεροι από εκείνον, τι έχουν πετύχει στη ζωή τους κτλ, με αποτέλεσμα να νιώθει μειονεκτικά. Κάποιοι άνθρωποι μάλιστα συγκρίνουν τους εαυτούς τους με ανόμοιες περιπτώσεις άλλων ατόμων: π.χ. συγκρίνονται με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν προφανώς περισσότερη εμπειρία ή πτυχία, ή συγκρίνονται με άτομα που προέρχονται από πλούσιες οικογένειες και άρα είχαν ένα προβάδισμα στη μόρφωση ή στην οικονομική ανεξαρτησία κτλ. Γενικώς, η σύγκριση με άλλα άτομα είναι λανθασμένη. Αρχικά, δεν μπορούμε να συγκρίνουμε ανόμοια πράγματα, όπως τα παραδείγματα πιο πάνω. Επίσης, δεν έχει καμία σημασία τι κάνουν οι άλλοι γύρω μας. Σημασία έχει τι κάνουμε εμείς με τον εαυτό μας. Κάθε άνθρωπος δίνει τη δική του μάχη και έχει τους δικούς του στόχους. Ένας άνθρωπος μπορεί να δουλεύει πάρα πολλές ώρες επειδή έχει τη φιλοδοξία να ανέβει ιεραρχικά στην εταιρεία που δουλεύει, κι ένας άλλος μπορεί να δουλεύει επίσης πολλές ώρες γιατί είναι μόνος του και δεν θέλει να γυρνάει σ’ ένα σπίτι χωρίς οικογένεια. Βλέπουμε λοιπόν ότι τα κίνητρα και οι στόχοι του καθενός είναι διαφορετικοί. Σημασία έχει να βρει ο καθένας το δικό του δρόμο. Οι συγκρίσεις λοιπόν περιττεύουν. Να θυμάστε ότι η ζωή είναι σαν ένας αγώνας τρεξίματος στο στίβο. Όσο κοιτάς τι
κάνουν οι άλλοι δίπλα σου και πώς τρέχουν χάνεις χρόνο προς τον τερματισμό. Οι αθλητές του στίβου κοιτάνε μπροστά την τελική γραμμή, όχι τους διπλανούς τους.
Η αποτυχία είναι επίσης κάτι που μειώνει την αυτοπεποίθηση σε πολλούς ανθρώπους. Κάνουν μια απόπειρα για κάτι και επειδή αποτυγχάνουν εγκαταλείπουν και θεωρούν τους εαυτούς τους ανάξιους. Σημασία εδώ έχει η οπτική με την οποία ο καθένας βλέπει τα πράγματα: εάν μια αποτυχημένη προσπάθεια μεταφραστεί μέσα μας σαν ανικανότητα, τότε η αυτοπεποίθηση μας πέφτει. Εάν όμως μια αποτυχημένη προσπάθεια μεταφραστεί μέσα μας σαν μια προσπάθεια που ακόμα θέλει δουλειά, σαν κίνητρο για να ξαναπροσπαθήσω καλύτερα την άλλη φορά, σαν ένα μάθημα, τότε η αυτοπεποίθηση μας παραμένει άθικτη. Σημασία έχει λοιπόν πώς ο άνθρωπος θέλει να δει τα γεγονότα.